سنت کرمانیهای باصفا در ایام تاسوعا و عاشورا

تاسوعا و عاشورای حسینی بر همه شیعیان تسلیت باد / چهل منبران در کرمان

کرمانیها اعتقاد دارند اگر در شام غریبان شهدای عاشورا در چهل تکیه و منبر چهل شمع بیفروزی سالار شهیدان و شهدای کربلا نگاه ویژه ای به افروزنده شمع می اندازند.

این آیین که قدمتی دیرینه دارد شاید به نظر حرکتی برای مراد یافتن باشد اما همین که بی شمار انسان برای روشن کردن چهل شمع در کوی و برزن حرکت و آمد و شد کنند رونق افزایی شام غریبان امام حسین(ع) است و نشان می دهد که شیعه هیچگاه مولا و سرور خود را فراموش نمی کند حتی اگر با افروختن شمع باشد و نمادی از شعله ور بودن عشق حسین در دلهاست.

در کرمان با نزدیک شدن به روزهای تاسوعا و عاشورا حال و هوای خاصی در شهرهای مختلف این استان حاکم است، زن و مرد، پیر و جوان، کودک و خردسال همه به عشق مولای خود با وجود سرمای شدید کویری، خود را ملزم به اجرای آیین و رسوم می دانند حتی زرتشتیان این استان هم احترامی خاص برای مراسم عزاداری سرور شهیدان، ابا عبدالله الحسین(ع) قائل هستند و خود را در کشاکش این آیین عقب نمی کشند.

در این استان مردم از هفتم محرم با علم گردانی و عاشوری دادن، عزاداریهای خود را به شکل رسمی آغاز می کنند.

مراسم علم گردانی در کرمان آیین پرمغزی است. در این آیین افراد معتمد محلی علمهایی که از چوب و پارچه ساخته شده است را به در خانه های مردم می برند و نذورات مردم را برای برگزاری مراسم عزاداری جمع می کنند این مراسم در گذشته در کرمان هم برگزار می شد، اما امروز بیشتر در شهرستانهایی مانند سیرجان پابرجاست.

در کرمان در مساجد و تکایا از روز اول محرم خیمه امام حسین(ع) برپا می شود، اما مراسم رسمی از روز هفتم محرم آغاز شده و دسته گردی ها به شور عزاداری دامن می زند.

در روز عاشورا نیز تقریبا تمام تکیه ها گوسفند ذبح می کنند که صرف انجام پذیرایی با عنوان " آبگوشت امام حسینی" می شود.

بر اساس رسوم گذشتگان، کسانی که درگذشتگانی داشته اند از روز اول تا هفتم محرم آش بلغوری به نام "عاشوری" می پزند. خانواده هایی هم که یک سال است عزیزی را از دست داده اند در روز اول محرم این آش را می پزند و معمولا رسم است که پختن این آش پیش از طلوع آفتاب تمام شود.

"چل منبرون" نیز از زیباترین و پرقدمت ترین رسوم کرمانی هاست. در این رسم مردم در شام غریبان امام حسین(ع) در چهل تکیه و منبر به یاد شهدای عاشورا و به امید قرار گرفتن مورد تفقد و شفقت امام همام شمع روشن می کنند و با نجواهای سوزناک نیاز خود را به واسطه امامشان با خدای بزرگ درمیان می گذارند.

در روز عاشورا دسته های "لیله عباسی" ، "کفنی" و "اجنیان" در قالب اجرای تعزیه حضور دارند. دسته "لیله عباسی" با لباس های قرمز و چماق به عنوان نمادی از لشکر یزید در روزهای تاسوعا و عاشورا در میان عزاداران حضور دارند و به صورت نمادین مراقب اسرای کربلا هستند.

در مقابل آنها گروه "کفنی" نیز در دسته های عزاداری حضور دارند که کفن می پوشند و با پای برهنه جلوی دسته ها حرکت می کنند و نمادی از حامیان ابوالفضل (ع) و امام حسین (ع) هستند. گروه اجنیان نیز با لباس های رنگی فرسوده به عنوان نمادی از اجنه در عزاداری روز عاشورا حضور دارند.

‌پابرهنه راه رفتن در روز عاشورا به خاطر همدردی با اسرای کربلا، آتش زدن خیمه ها در ظهر عاشورا، سقایی، مالیدن کاهگل بر سر و رو، پوشیدن لباس شیر به عنوان نمادی از حراست اجساد شهدای کربلا نیز در استان کرمان مرسوم است.

در روستاهای اطراف شهر کرمان مراسم تعزیه به شکل شبیه سازی کامل واقعه کربلا از روز تاسوعا تا صبح روز بعد از عاشورا به صورت پیوسته انجام می شود.

در این مراسم عده ای به عنوان "شمریان" در مقابل عده دیگری به عنوان "یاران امام حسین (ع)" قرار می گیرند و به صورت نمادین نبرد می کنند.

این مراسم به وسیله افراد بومی هر روستا انجام و همه ساله باعث جذب هزاران گردشگر به تعزیه های استان کرمان می شود.

در این تعزیه ها کلیه مراحل واقعه کربلا به تصویر کشیده می شود. 

زرتشتیان کرمان نیز برای مراسم سوگواری امام حسین(ع) احترام زیادی قائل هستند و مراسم ویژه ای را در این باب برگزار می کنند.

در روز سیزدهم محرم مراسم "پرسه امام" اجرا می شود و گروهی به نام "بنی اسد" که صورت خود را پوشانده اند و بیل و کلنگ هایی در دست دارند، مراسم خاکسپاری شهدای کربلا را به صورت نمادین اجرا می کنند.

طبق سنت مردم کرمان در ماه محرم در و دیوارهای مغازه ها را پرچم هایی سیاه نصب کرده تا عزاداری خود را به این طریق نشان دهند و همچنین از گذشته مکانهایی وجود دارد که از حرمت خاصی برخوردارهستند و این سوگواری ها در آنجا از لحاظ معنوی به بهترین نحو برگزار می شد.

"صفه عزاخانه" که دارای قدمت 400 ساله است از جمله مکانهایی است که هنوز این مراسم را مانند گذشته باشکوه برگزار می کند.

خانه " سید خوشرو" نیز که از لحاظ معنوی از اهمیت خاصی برخوردار است و خانواده خوشرو که از مرتبه والایی در استان کرمان برخوردارند، پذیرای جمع کثیری از عزاداران امام حسین(ع) در صبح های ماه محرم و روز عاشورا و تاسوعا هستند و خانه هایی چون "خانه سردار" که در حال حاضر مخروبه شده، میدان قلعه، بازار قلعه، تکیه بازار شاه و مسجد ملک نیز از آن دسته محل هایی هستند که در شهر کرمان از گذشته تا به امروز در همه ایام به خصوص ماه های محرم و صفر با انجام عزاداری ها و سایر برنامه ها از استقبال بی نظیر و چشمگیری برخوردارند.